Witamy na stronie Oficyny Wydawniczej
Volumen

Opis

Człowiek zawsze był i będzie skazany na cierpienie. Towarzyszą mu stale ubóstwo materialne i nędza moralna bądź nędza materialna i ubóstwo moralne. Historia średniowiecza potwierdza tę regułę.

Termin „średniowiecze” wywołuje w potocznej wyobraźni albo obraz warownego zamczyska, albo rycerza, bohatera o mężnym sercu, obrońcy wdów i sierot. Dlaczego jednak nie mielibyśmy pomówić o tych, których brał w obronę? Dokumenty i ikonografia pochodzące z całego średniowiecza pokazują, jak niepewne było życie znaczącej części populacji większości krajów zachodnich. Celem tej książki jest zatem zwrócenie uwagi czytelnika na świat nędzy i cierpienia, świat biedaków, a zwłaszcza biedaków „nie z własnego wyboru”.

(wg Wprowadzenia Autora)

 

 

Spis treści

 

Wprowadzenie

Źródła i problemy

 

Część pierwsza

Cierpienie, ubóstwo i społeczeństwo

 

1. Stan cierpienia. Ogólne ramy chronologiczne

Pomiędzy cesarstwami

Przemoc i pokój

Ekspansja: XI–XIII wiek

Trudne czasy: XIV–XV wiek

 

2. Czarna nędza i mroczne czasy. Od V do X wieku

Społeczeństwo okrutne

Źródła chrześcijańskiej myśli

Ubóstwo Chrystusa

Wzajemna pomoc pierwszych chrześcijan

Matrykuła ubogich

Stać się ubogim

Głód

Italia

Anglia

Starania Kościoła karolińskiego

 

3. Od ubóstwa do Pani Biedy. XI–XIII wiek

Nadal trudności

Poprawa warunków

Mniej ubogich?

Instytucje pokojowe i rycerstwo

Nędza i krucjata

Przyjmowanie ubogich przez zakonników

Cluny i ubodzy

W innych klasztorach

Cierpienie, ubóstwo a hagiografia

Fontevrault

Przełomowy XII wiek

Ubóstwo, nędza a społeczeństwo

Ubóstwo a sztuka

Społeczeństwo laickie a ubóstwo

Wiek XIII

Zakony żebrzące

Elżbieta z Turyngii

Trzynastowieczna refleksja nad problemem wydziedziczonych

 

4. Czarna nędza i „czasy żelaza”. XIV–XV wiek

Niesprzyjające warunki ekonomiczne

Epidemie

Czarna Śmierć z 1348 roku

Bezsilna medycyna

Skutki epidemii

„Utracone wsie”

Środowisko ubogich, środowisko niebezpieczne

Przegląd francuskiego ubóstwa

Niziny społeczne

Poza Francją

Florencja

Ludzie marginesu w Genui

Sycylia

Święte Cesarstwo

Półwysep Iberyjski

Ubodzy studenci

Kościół a ubodzy

Dobroczynność królewska i papieska

Ubóstwo a sztuka w XIV i XV wieku

Nareszcie równi?

 

Część druga

Społeczeństwo i opieka społeczna, głównie we Francji

 

5. Początki szpitali

Pierwsze zakłady średniowiecza

Fundacje

Uprzywilejowani

 

6. Wspólnoty przytułkowe

Podopieczni

Chorzy, choroby i medycyna

Życie szpitalne

Personel

Beginaże

Tryb życia beginek

 

7. Przykłady dobroczynności w Paryżu i poza Paryżem

Paryski Hôtel-Dieu

Paryskie dzieci podrzucone i sieroty

Bractwa

 

8. Leprozoria

Fundacje

Przyjmowanie

Żywot trędowatych

 

Część trzecia

Ubodzy a społeczeństwo

 

9. Szlakami nieba, ziemi i piekła

Pogodzić się ze swym stanem

Pielgrzymi

Święty Jakub z Composteli

Bóg czy diabeł?

Czarodziejstwo

Praktyki czarownic

Walka z czarownicami

Wizja śmierci

 

10. Człowiek zbuntowany

Rewolucja czy rebelia?

Ruch millenarystów

Bunty o zabarwieniu politycznym

Próba wyjaśnienia buntów

 

Tablica chronologiczna

Wybrane pozycje z bibliografii

Indeks