Witamy na stronie Oficyny Wydawniczej
Volumen

Opis

Średniowieczna wojna tworzyła pewien odrębny świat, ściśle powiązany z ówczesnym środowiskiem społecznym, politycznym i gospodarczym. Z wojną łączyło się zarówno prawo kanoniczne, jak i przebłagalne inskrypcje na mieczach, technika podkuwania koni, sztuka leczenia ran czy zalecenia dotyczące sposobu odżywiania się walczących.

W średniowiecznych konfliktach odnajdujemy, choć w różnym stopniu, prawie wszystkie przyczyny wojen, wyodrębnione przez polemologię: wojny wywołane przez ambicję, gniew i żądzę zemsty; wojny rytualne w etnograficznym sensie tego określenia; wojny dla rozrywki i przygody; wojny religijne czy ideologiczne (krucjaty w Europie i krajach zamorskich); wojny domowe; wojny o suwerenność lub o przewagę; wojny ekonomiczne dla zysku i łupów.

Znaczna część środków finansowych średniowiecznych państw była stale zaangażowana w finansowanie wojen. W dwóch ostatnich stuleciach średniowiecza, dla których źródła pozwalają na oszacowanie, przynajmniej w przybliżeniu, rzędu wielkości, było normalne, że państwo poświęcało na cele wojenne połowę swych zasobów, zarówno zwykłych, jak i nadzwyczajnych.

Nie można zrozumie średniowiecza bez zagłębienia się w historię militarną tego okresu. A trzeba pamiętać, że chodzi tu o blisko tysiąc lat, podczas których wojna była stale obecna; wręcz wszechobecna. Widowiskowa strona egzystencji człowieka średniowiecza chętnie bowiem przybierała postać militarną. Wojny nie przysłaniano, stawała się ona spektaklem, paradą, afiszowała się bez wstydu w rozrywkach, budowlach, modach.

(według Wstępu Autora)

 

 

Spis treści

 

Przedmowa

 

Część pierwsza

Stan wiedzy. Ogólna charakterystyka historii wojskowości średniowiecznej

 

1. Barbarzyńcy (V–IX wiek)

I. Ruina Zachodniego Cesarstwa Rzymskiego: kwestia militarna

II. Wojna i społeczeństwo w królestwach barbarzyńskich; VI–VII wiek

III. Siła i słabość armii karolińskich: VIII–IX wiek

 

2. Czasy feudalne (początek X–połowa XII wieku)

I. Charakterystyka ogólna

II. Cesarstwo

III. Królestwo Francji

IV. Anglia

V. Italia normańska

VI. Świat iberyjski i reconquista

VII. Wyprawy krzyżowe i państwa łacińskie na wschodzie

 

3. Apogeum średniowiecza (połowa XII–początek XIV wieku)

I. Walczący i uzbrojenie

II. Zakony rycerskie

III. Zobowiązania i służba wojskowa

IV. Pieniądze, służba za żołd, najemnicy

V. Fortyfkacje

A) Sposoby ataku

B) Sposoby obrony

VI. Wnioski

 

4. Kompanie awanturników, artyleria, stałe armie (początek XIV–koniec XV wieku)

I. Obecność wojny

II. Czas koni

III. Metamorfozy piechoty

IV. Artyleria

V. Kontrakty, żołnierze płatni i ochotnicy

VI. Pierwsze stałe armie

 

Część druga

Tematy i perspektywy

 

5. Uzbrojenie

I. Uzbrojenie barbarzyńców

A) Broń zaczepna

B) Broń defensywna

II. Strzemiona

III. Zbroja łuskowa. kolczuga

IV. Wyposażenie grupowe i uniform

 

6. Różne rodzaje artylerii

I. Koniec balisty

II. Proch i kule

III. Rola artylerii w walnych bitwach

IV. Wojna oblężnicza. Atak i obrona

 

7. Sztuka wojenna

I. Dydaktyka sztuki wojennej

II. Strategia: panowanie nad przestrzenią i czasem

III. Taktyka: walna bitwa

 

8. Wojna, władze, społeczeństwo

I. Na marginesie struktur społecznych

II. Na marginesie struktur politycznych

 

9. O historię odwagi

I. Odwaga między przywarami i cnotami

II. Motywacje, zachowania, nadzieje

III. Miara ryzyka

 

10. Wojna: aspekty prawne, etyczne i religijne

I. Wczesne średniowiecze: zwyczaje germańskie, Ojcowie Kościoła, chrześcijaństwo karolińskie

II. Pokój i rozejm Boży, etyka rycerska, krucjata

III. Wojna i myśl cholastyczna

A) Definicja

B) Przyczyny wojen

C) Wojny sprawiedliwe i niesprawiedliwe

IV. Prawo o broni i sprawiedliwość wojenna: stosunek między etyką

i praktyką w wojnach późnego średniowiecza

V. Średniowieczny pacyfzm i jego granice

VI. Wojna integralna w życiu społecznym

 

Wnioski

 

Bibliografia wybrana

I. Zagadnienia ogólne

II. Sztuka wojenna: konflikty, kampanie, oblężenia i bitwy

A. Źródła

B. Bibliografia

III. Instytucje, społeczności i mentalność wojskowa

A. Zagadnienia ogólne

B. VI–IX wiek

C. X i XI wiek

D. XII–XIII wiek

l. Źródła

2. Bibliografia

E. XIV–XV wiek

l. Źródła

2. Zagadnienia ogólne

3. Niemcy i obszar germański (wraz ze Szwajcarią)

4. Anglia i obszar brytyjski

5. Francja i obszar francuski (wraz z państwem burgundzkim)

6. Włochy

7. Świat iberyjski

IV. Broń, Zbroje, machiny wojenne

A. Źródła

B. Katalogi muzealne, inwentarze, spisy

C. Opracowania ogólne

D. Opracowania szczegółowe

V. Działo i artyleria

VI. Zamki i fortyfikacje

C. Francja i obszar francuski

D. Wyspy Brytyjskie

E. Włochy

F. Wschód łaciński

G. Półwysep Iberyjski

VII. Wojna, gospodarka, skarbowość

VIII. Wojna i pokój: prawo, etyka i chrześcijaństwo

A. Wybór źródeł

B. Wojna i chrześcijaństwo

C. Wczesne średniowiecze

D. Pokój i rozejm Boży

E. Krucjata. Święta wojna

H. Prawo wojny

 

Skróty występujące w Bibliografii

 

Indeks nazwisk i nazw osobowych

Indeks nazw miejscowych

 

Spis map i rycin