Witamy na stronie Oficyny Wydawniczej
Volumen

Opis

Problematyka wojenna okresu Targowicy należy do przypominanych stale, jednak przede wszystkim w aspekcie wydarzeń politycznych.

Opracowanie Adama Wolańskiego tylko we wstępie podejmuje wątek polityczny, w sposób charakterystyczny dla większości badaczy dziejów drugiej połowy XVIII wieku: tonem emocjonalnym, płynącym z wielkiego zaangażowania patriotycznego. Dążeniem Autora było jednak przede wszystkim odtworzenie toku działań wojennych dzień po dniu od wkroczenia wojsk rosyjskich na ziemie Rzeczypospolitej do dymisji dowódców, którzy nie mogąc pogodzić się z kapitulacją wobec Targowicy zrezygnowali z dalszej służby w wojskach Rzeczypospolitej.

Dzieło należące go klasycznego kanonu historiografii polskiej jest także przykładem klasycznej metody narracyjnej: Autor opowiada zebrane przez siebie fakty ilustrujące je obszernymi fragmentami źródeł. Dzięki takiej metodzie tok wykładu jest płynny, barwny przez dobór plastycznych opisów biegu wydarzeń, świetnie się czyta.

Do czasu podjęcia nowych studiów nad przebiegiem wojny rozprawa Wolańskiego pozostaje najpełniejszą relacją o zmaganiach polskich korpusów wiosną i latem 1792 r.

Książka wydana po raz pierwszy ponad 70 lat temu należy do białych kruków.

 

 

Spis treści:

 

Przedmowa do obecnego wydania

 

Kampania honorowa

 

WSTĘP

 

ROZDZIAŁ I

Wykaz sił rosyjskich i plan Pistora

Rozproszenie sił polskich. Kościuszko i książę Józef Poniatowski

Wykaz sił polskich

Rozporządzenia Komisji Wojskowej

Rada wojenna w Warszawie

Rozstawienie wojsk nad granicą

Pierwsza linia: Grochowski w Czerniejowicach

Zawisza w Bałcie

Major Poniatowski w Szpole

Lubowidzki w Kaniowie

Piotrowski w Pawłoczy

Druga linia

Trzecia linia

Nowy podział wojska na trzy dywizje

Dywizja Kościuszki

Dywizja Wielhorskiego

Dywizja księcia Józefa

Wkraczanie Rosjan

Pod Mohylowem (Kutuzow)

Pod Kośnicą (Dunin)

Pod Bohopolem (Derfelden)

W Motowidłówce (Lewanidow)

 

ROZDZIAŁ II

 

Rozporządzenia Wielhorskiego

Utarczka Grochowskiego pod Serbami

Cofnięcie się Grochowskiego do Tomaszpola

Utarczka Golejewskiego

Nieposłuszeństwo Dzierżka

Wielhorski w Tulczynie

Wielhorski w Kopijówce

Agitacja Złotnickiego

Wymiana listów między Złotnickim a Perekładowskim

Wielhorski na odchodnym z Kopijówki

Potyczka Golejewskiego i urata Mórafy. Relacja Kwaśniewskiego

List księcia Józefa do Kachowskiego

Spóźniona odsiecz Mokronowskiego

Wielhorski pod Pikowem. Ogólna koncentracja

Ruchy Kościuszki

Piotrowski i Lubowidzki na obserwacyjnym stanowisku

Kościuszko pod Janowem

Ruchy księcia Józefa

Wywożenie zapasów i rekwizytów

Posiłki

Sierakowski zaczyna fortyfikować Połonne

Objawy życzliwości i ofiarności

Streszczenie

 

ROZDZIAŁ III

 

Wejście do Lubaru i obozowanie

Zabieranie nadwornych wojsk i ściąganie materiału wojennego prywatnego i rządowego

Major Poniatowski formuje pułk kozacki

Przerzynające się posterunki nadgraniczne

Czynności w Połonnem

Kasa wojskowa

Garnizon Połonnego

Agitacja Targowiczan i uniwersał Rzewuskiego

Odpowiedź księcia Józefa

Obóz rosyjski w Winnicy

Czynności Złotnickiego

Podjazd Perekładowskiego do Międzyboża

Podjazd pułkownika Poniatowskiego i utarczka podjazdu Zwizdy pod Motowiłówką

Utarczka podjazdu Perekładowskiego pod Nową Sieniawką

Szczęsny Potocki i jego wjazd do Tulczyna

Humańska szlachta zmuszona do konfederacji i jej protest

Bale Branieckiego

Obóz Derfeldena w Pohrebyszczach

Oddział Lewanidowa w Owruczu

Posuwanie się Lewanidowa. Podjazdy Piotrowskiego

Utarczka podjazdu Lubowidzkiego przy burakowskich karczmach

Podjazd Kośmińskiego i strata bagażu pod Raczkami

Akt nadawczy Chojeckiego

Bezczynności księcia Józefa pod Lubarem

Ruchy Rosjan

Kachowski w Nowym Konstantynowie

Wywożenie składów Połonnego i stan jego obrony

Podjazd Wielhorskiego i ks. Józefa, utarczka i rekonesans pod Wiszniopolem

Lewanidow w Miropolu, Kościuszko w Czartoryi

Niepomyślne spotkanie Wielhorskiego pod Boruszkowcami

Wejście całej armii do Połonnego

 

ROZDZIAŁ IV

 

Armia polska pod Połonnem

Wejście do Szepetówki

Przyjście Trokina i Markowa do Zieleniec

Przyjście księcia Józefa

Atak jazdy na praw skrzydło

Zachowanie się Czapskiego

Działania środkowe

Działania na lewym skrzydle

Ruchy ariegardy

Ocena bitwy pod Zieleńcami, drobne o niej szczegóły

Odesłanie królowi zdobytego sztandaru

Stan dywizji wołyńsko-podolskiej

Wymarsz księcia Józefa do Ostroga, księcia Michała do Kuniowa

Propozycja zawieszenia broni

Ruchy wojsk rosyjskich

Książę Józef zabezpiecza prawe skrzydło w Międzyrzeczu

Książę Józef zabezpiecza lewe skrzydło w Chorowie

Przysposabianie ładunków i czynności w Dubnie

Pozycja Ostroga i dwudniowa kanonada

Pochód do Dubna

Pobyt w Dubnie

Amunicja dubieńska i warszawska

Książę Michał Lubomirski

Wywożenie kasy

Wywożenie amunicji

Wywożenie lazaretów

Zamysł ruchawki na Podolu

Pochód księcia Józefa do Włodzimierza

Pochód Kachowskiego do Włodziemierza

Utarczka Kachowskiego z Kościuszką pod Włodzimierzem

Wojska wchodzą do Dubienki

Utarczka księcia Michała z Kachowskim pod Dubnikami i Włodzimierzem

Książę Michał w Dubience dostaje dymisję

 

ROZDZIAŁ V

 

Koncentracja w Dubience i pozycja Bugu

Książę Józef w Dorohusku. Wielhorski w Świerżu

Wieści o Rosjanach

Zmiana stanowisk: Kościuszko pod Uchanką

Wielhorski w Siedliszczu

Przybyszewski naprzeciw Opalina

Krasicki w Okopach

Książę Józef w Świerżu

Odmienny pogląd Kościuszki na obronę Bugu i nieporozumienie z księciem Józefem

Nieprzyjęty plan bitwy

Żywność i furaż

Amunicja i dobrowolne ofiary

Szpital

Kasa

Remont koni

Kompletowanie kozackiego pułku

Zbiegostwo

Przegląd polskich stanowisk w przededniu walki

Ruchy Rosjan

Kachowski przechodzi Bug pod Dubienką

Cofnięcie się Wielohorskiego bez wystrzału

Manewry Lewanidowa pod Opalinem i ustąpienie Przybyszewskiego

Walka z Tormasowem pod Bereźcami, zakończona wyparciem Grochowskiego i Krasickiego

Kachowski z podjazdem przed bitwą pod Dubienką

Podjazd polski. Rosjanie próbują słabego ataku

Wymiana pism między Kościuszką i księciem Józefem

Szyk bojowy Kościuszki

Pochód Kachowskiego i Dunina

Szyk bojowy rosyjski

Bitwa pod Dubienką. Początkowe działania artylerii

Ataki piechoty rosyjskiej

Szarże jazdy z obejściem przez kordon

Ucieczka brygady Biernackiego

Odwrót do Kumowa

Obustronne straty

 

ROZDZIAŁ VI

 

Armia polska w Kumowie i Chełmie

Fałszywa wieść o przejściu Kachowskiego przez Galicję

Dalsze plany księcia Józefa; możebność wzmocnienia sił i rozbicia Kachowskiego

Amunicja

Kasa

Szpital

Intendentura

Budowa mostu na Wiśle w Puławach

Pochód armii polskiej do Kurowa

Ówczesne położenie księcia Józefa, względnie pomyślne

Prywatna wiadomość o przejściu króla do Targowicy

Wieść urzędowa o zawieszeniu broni. Wielkie wrażenie wśród wojska

Zbiorowe żądanie dymisji

Zamiar porwania króla w celu dalszej wojny

Ostatnia walka pod Markuszewem

Widzenie się księcia Józefa z Kachowskim

Kasa

Amunicja

Szpital

Konie „marudne”

Polska armia w drodze do Kozienic

Porządkowanie armii

Okólne listy Szczęsnego do wojskowych

Nowa dyslokacja wojska

O Tatarach zbiegłych do Polski

Odjazd księcia Józefa, pożegnianie z armią, adres wpjskowych i medal

 

KAMPANIA LITEWSKA

 

ROZDZIAŁ I

 

Liczebne siły Rosjan i plan Hermana

Misja polityczna Kreczetnikowa

Gotowość bojowa rosyjska

Wojsko litewskie

Posiłki z Korony

Podział wojska na dwie dywizje i bezładne rozproszenie

Książę Ludwik Wirtemberg wodzem naczelnym\n

 

ROZDZIAŁ II

Wejście Rosjan i spokojne posuwanie się w głąb kraju. Połocki korpus Kossakowskiego i konfederacja połocka

Korpus dynaburski Dołgorukowa, utarczka pod Opsą i konfederacja brasławska

Tołoczyński korpus Mellina i konfederacja orszańska

Rohaczewski korpus Fersena

Bezczynność i usunięcie Wirtemberga

Ujawnienie zdrady Wirtemberga

 

ROZDZIAŁ III

 

Judycki wodzem naczelnym. Dobry nastrój ducha. Obóz pod Świerżnem

Bitwa pod Mirem

Dalsze ruchy Mellina i północnych korpusów. Utrata Wilna i Kowna. Przysięga kowieńska

Działania Fersena, zajęcie Nieświeża i Słonima

Judycka w Grodnie, przestaje być wodzem

 

ROZDZIAŁ IV

 

Konfederacja generalna litewska. Akt wileński, targowicki, grodzieński

Pochód na Grodno kolumn rosyjskich. Początkowe czynności Zabiełły

Ruch zaczepny Zabiełły i utrata Grodna

 

ROZDZIAŁ V

 

Utarczka Wedelstedta z Łanskojem pod Zelwą

Odwrót Zabiełły spod Izabelina do Mścibowa

Położenie Zabiełły. Ruchy Rosjan i utarczka pod Mścibowem

Odwrót z Jałówki do Płosków i Bielska. Utarczka pod Wojszkami. Wymarsz Byszewskiego spod Pragi

Nieudana partyzantka. Odwrót Zabiełłów do Granna i Brześcia. Ruchy Rosjan

 

ROZDZIAŁ VI

 

Bitwa Szymona Zabiełły z Fersenem pod Brześciem

Czynności w Krzemieniu. Pochodzenie Rosjan do Bugu pod Grannem

Utarczki pod Grannem. Bitwa pod Krzemieniem

Dalsze przesuwanie wojsk obustronnych. Zawieszenie broni

Końcowe czynności. Połączenie konfederacji koronnej z litewską w Brześciu

 

INDEKS OSOBOWY