Witamy na stronie Oficyny Wydawniczej
Volumen

Opis

Oddziały partyzanckie dowodzone przez mjr. Zygmunta Szendzielarza „Łupaszkę”, a następnie por./kpt. Władysława Łukasiuka „Młota”, wywodziły się z brygad wileńskich AK z okresu okupacji niemieckiej i do końca nawiązywały do ich tradycji, występując jako 5 i 6 Brygada Wileńska AK. Działały do 1948 roku włącznie, zaś ich pozostałości walczyły, aż do 1952 roku. Na przestrzeni kilku lat operowały na terenach rozciągających się od woj. zachodnio-pomorskiego, poprzez woj. pomorskie, mazurskie, warszawskie – do wschodniej granicy w woj. białostockim i lubelskim, okresowo pojawiając się także na innych terenach. Wyróżniały się na tle innych grup zbrojnego podziemia niepodległościowego ideowością, dyscypliną, brawurowym stylem działania i skutecznością. Choć ich dzieje były tematem niezwykłym i fascynującym, przez ponad pół wieku, nikt nie podjął się opisania i przeanalizowania ich działalności w poważny sposób.

Autorzy niniejszej publikacji opracowali szczegółową monografię jednego z najważniejszych zgrupowań polskiej antykomunistycznej partyzantki okresu lat powojennych. Ukazują ją jako bezpośrednie przedłużenie działalności niepodległościowej, podjętej jeszcze podczas okupacji niemieckiej, kontynuowanej później w warunkach faktycznej, nowej okupacji sowieckiej.

Z dokumentów i relacji omówionych w książce wyłania się obraz zaskakująco długotrwałego oporu, mającego nawet jeszcze w latach pięćdziesiątych poparcie patriotycznej ludności Podlasia i Białostocczyzny.

 

 

Spis treści:

 

Zamiast wstępu (o książce, którą miał napisać Paweł Jasienica)

 

1. Przejście 5 Brygady Wileńskiej na Białostocczyznę

5 Brygada Wileńska w końcowym okresie okupacji niemieckiej (czerwiec 1944)

Marsz na Zachód

Rozbrojenie 5 Brygady Wileńskiej 23.7.1944 r.

Dalszy marsz na Zachód kadrowych grup 5 Brygady Wileńskiej

 

2. Oddział kadrowy 5 Brygady Wileńskiej (sierpień 1944 – marzec 1945)

Nawiązanie kontaktu z Komendą Białostockiego Okręgu AK

W Puszczy Świsłockiej i Różańska (sierpień – listopad 1944)

Na melinach pod Mostowianami, „wsypy” w Białymstoku i Kiturykach

„Grupa Białowieska” por. „Nowiny”

Na melinach w powiecie bielskim. Nowe zadania związane ze zmianami organizacyjnymi w Białostockim Okręgu AK

 

3. Zanim powstała odtworzona 5 Brygada Wileńska

Przejście por. „Zygmunta” na teren Białostockiego Okręgu AK (lipiec – sierpień 1944)

Sekcja egzekucyjna Obwodu AK Bielsk Podlaski (grudzień 1944 – marzec 1945)

Początki działalności partyzanckiej Władysława Łukasiuka „Młota”

 

4. Charakterystyka 5 Brygady Wileńskiej w 1945 r.

Struktura 5 Brygady Wileńskiej

Kadra

Liczebność 5 Brygady Wileńskiej, charakterystyka szwadronów

Służby 5 Brygady Wileńskiej

Wymiar sprawiedliwości

Życie codzienne

Aneksy

 

5. Wyjście w pole odtworzonej 5 Brygady Wileńskiej i działalność w okresie 5.4-10.6.1945 r.

Sformowanie 5 Brygady Wileńskiej i pierwszy miesiąc jej działalności

Dołączenie do 5 Brygady Wileńskiej grupy dezerterów z 6 pułku zapasowego piechoty z Torunia

Akcja por. Zygmunta w Boćkach i dołączenie ppor. „Burego” z dezerterami z Hajnówki

Działalność 5 Brygady Wileńskiej od 10.5. do 19.5.1945 r.

 

6. Działalność 5 Brygady Wileńskiej latem 1945 r. (12.6-6.9.1945)

Działalność w okresie 11.6.-1.7.1945 r.

Oddział partyzancki Ośrodka AKO Hajnówka „Konusa” (tzw. grupa białowieska)

Działalność 5 Brygady Wileńskiej w lipcu i sierpniu 1945 r.

 

7. Rajd 1 szwadronu na lewy brzeg Bugu w sierpniu 1945 r.

Przejście 1 szwadronu za Bug i walka pod Sikorami 8.8.1945 r.

Bitwa w Miodusach Pokrzywnych 18.8.1945 r.

 

8. Demobilizacja 5 Brygady Wileńskiej (wrzesień – październik 1945)

Akcja „rozładowywania lasów”. Ostatnia koncentracja 5 Brygady Wileńskiej 7.9.1945 r.

Demobilizacja szwadronów

Działalność 1 szwadronu we wrześniu 1945 r.

 

9. Oddział partyzancki „Wiktora” – „Młota” (październik 1945 – luty 1946)

Działalność oddziału „Wiktora” – „Młota” w pow. Bielsk Podlaski (październik – listopad 1945 r.)

Działalność oddziału „Wiktora” – „Młota” na Podlasiu lewobrzeżnym (grudzień 1945 – luty 1946)

Sytuacja na Podlasiu prawobrzeżnym w zimie 1945⁠–⁠1946, działalność oddziału NZW „Burego”

Aneksy

 

10. Przerzut na Pomorze Gdańskie (wejście w skład eksterytorialnego Okręgu Wileńskiego AK)

 

11. Działalność patroli dywersyjnych 5 Brygady Wileńskiej w okresie od grudnia 1945 do kwietnia 1946 r.

 

12. Wyjście w pole 5 Brygady Wileńskiej (działalność w okresie kwiecień – maj 1946 r.)

 

13. Działalność 5 Brygady Wileńskiej w okresie od 1.6. do 10.8.1946 r.

 

14. Działalność 5 Brygady Wileńskiej w okresie od 10.8 do 3.1947 r.

Działalność 4 szwadronu 5 Brygady Wileńskiej od 10.8.1946 r. do 23.3.1947 r.

Działalność 3 i 5 szwadronu 5 Brygady Wileńskiej od 10.8. do 11.1946 r.

Ocena działań 3 i 5 szwadronu 5 Brygady Wileńskiej

 

15. Kadra 5 Brygady Wileńskiej

Grupy wsparcia

Dowódcy pododdziałów 5 Brygady Wileńskiej – charakterystyki

Działalność bojowa – charakterystyka

Działalność propagandowa 5 Brygady Wileńskiej

Aneks

 

16. Charakterystyka 6 Brygady Wileńskiej

Struktura 6 Brygady Wileńskiej

Kadra dowódcza

Liczebność i uzbrojenie 6 Brygady Wileńskiej

Żołnierze 6 Brygady Wileńskiej

Życie codzienne oddziału, dyscyplina, efekty działalności

Działalność żandarmerii i wymiar sprawiedliwości w 6 Brygadzie Wileńskiej

Finanse 6 Brygady Wileńskiej

Aneks

 

17. Działalność 6 Brygady Wileńskiej w 1946 r.

Działalność 6 Brygady Wileńskiej wiosną 1946 r. i bitwa pod Śliwowem (marzec – maj)

Działalność 6 Brygady Wileńskiej w okresie letnim 1946 r. (czerwiec – sierpień)

Działalność 6 Brygady Wileńskiej jesienią 1946 r. (wrzesień – grudzień)

Patrol „Tygrysa” do Prus Wschodnich (grudzień – styczeń 1947)

 

18. Działalność 6 Brygady Wileńskiej w 1947 r.

Działalność w okresie „wyborów” do Sejmu i amnestii lutowej 1947 r. (styczeń – marzec 1947)

6 Brygada Wileńska wobec amnestii (marzec – kwiecień 1947 r.)

Organizacja terenowa 6 Brygady Wileńskiej

Operacja „M” i późniejsze działania sił bezpieczeństwa przeciw oddziałom „Młota”

Działalność 6 Brygady Wileńskiej wiosną i latem 1947 r.

Działalność 6 Brygady Wileńskiej w okresie lata i jesieni 1947 r. (lipiec – grudzień)

Działalność sokołowskich patroli Obwodu „Jezioro” w 1947 r.

Działalność grupy „Mściciela” w powiatach Siedlce, Węgrów i Mińsk

Działalność oddziału por. „Huzara” w 1947 r.

 

19. 6 Brygada Wileńska w 1948 r. i pierwszej połowie 1949 r.

Działalność 6 Brygady Wileńskiej w okresie styczeń – kwiecień 1948 r.

Działalność grupy „Huzara” w okresie styczeń – kwiecień 1948 r.

Sprawa grupy „Jaskółki” (I grupa Jaskółki – 1947/1948)

Operacja „Z”. Rozbicie głównych sił 6 Brygady Wileńskiej (maj – lipiec 1948)

Działalność połączonych grup „Huzara” i „Młota”, zima w lesie rudzkim

Sytuacja rozbitków 6 Brygady Wileńskiej na lewym brzegu Bugu jesienią 1948 r.

Śmierć kpt. „Młota”

 

20. Epigoni. Działalność oddziału „Huzara” w okresie 1949⁠–⁠1952

Działalność oddziału „Huzara” w okresie lipiec 1949 – grudzień 1950 r.

Druga grupa Czesława Pileckiego „Jaskółki” (1949⁠–⁠1950). Jej samodzielna działalność

Organizacja terenowa „Huzara”

Działalność oddziału „Huzara” w 1951 r.

Prowokacja

Działalność oddziału „Huzara” w 1952 r.

 

21. Epilog. Operacja „X” – likwidacja struktur podległych mjr. Łupaszce”

Procesy

 

Bibliografia

Wykaz skrótów

Indeks osób