Witamy na stronie Oficyny Wydawniczej
Volumen

Opis

Ewakuacja więzienia w Mińsku Białoruskim na trasie do Czerwieni w dniach 24⁠–⁠27 czerwca 1941 roku nie znajduje dotychczas należytego odbicia w polskiej literaturze historycznej. Wspominaj o niej tylko nieliczne publikacje, a w dodatku w sposób bardzo niepełny. A przecież owa ewakuacja około siedmiu tysięcy więźniów, wśród których znajdowało się wielu Polaków, była jednocześnie straszliwym aktem ludobójstwa, porównywalnym ze zbrodnia katyńską. Na trasie przemarszu poległo wówczas z rąk funkcjonariusz NKWD kilka tysięcy więźniów, jak można oceniać będących w większości obywatelami polskimi.

Jeśli mamy, żeby użyć określenia ks. Zdzisława Peszkowskiego, mówić o polskiej „Golgocie Wschodu”, nie wolno nam pominąć Golgoty marszu z Mińska do Czerwieni, o której tak mało wiemy. Uważam, że znajomość tej pracy jest wręcz obowiązkiem obecnego pokolenia, które przeżyło już wyjaśnienie tylu tajemnic. Ujawniając dawne zbrodnie sprawiamy, że oplot kłamstwa staje się słabszy, że o kolejny krok zbliżamy się do prawdy.

prof. Tomasz Strzembosz

 

Joanna Januszczak, uczestniczka pierwszej polskiej konspiracji niepodległościowej w Lidzie w latach 1939⁠–⁠1940, więzień NKWD i zarazem uczestniczka „Marszu Śmierci”, a następnie żołnierz Nowogródzkiego Okręgu AK, z wielką pasją badawczą zebrała materiały do tej książki przede wszystkim relacje nielicznych ocalałych świadków wydarzeń.

Kazimierz Krajewski

 

 

Spis treści

Wstęp (Tomasz Strzembosz)

 

Przedmowa

 

Część I. Najwcześniejsze relacje spisane w latach 1941⁠–⁠1945 przez uczestników wydarzeń

Joanna Stankiewicz-Januszczak

Krwawy etap

Jonas Petruitis

Jak oni nas rozstrzelali

Juozas Tumas

Droga do Czerwieni

Janusz Prawdzic-Saski

Zeznania

 

Część II. Relacja Grażyny Lipińskiej. Fragment książki Jeśli zapomnę o nich

Grażyna Lipińska

Mohylewski trakt

 

Część III. Relacje zebrane w latach 1994⁠–⁠1996

Janina Badocha

To nie był zły sen

Władysław Bruliński

Contra spem spero

Jan Buczyński

Świadectwo prawdzie

Kazimiera Chylińska

Pamiętam

Stanisław Cieciuch

Odległe wspomnienia

Stefan Darmochwał

Tragiczne chwile mego życia

Konstanty Gierżydowicz

Taki los nam zgotowali

Jan Jankowski

Okruchy wspomnień

Tadeusz Kisielewski

Tajno Stare i jego ludzie

Kazimierz Królikowski

Taka była rzeczywistość

Leon Łajewski

Tak było

Michał Łukaszewicz

Dzięki opatrzności

Aleksander Piekarski

Przeżyłem piekło

Piotr Przestrzelski

Taka była nasza młodość

Jan Staniszewski

Bardzo chciałem zapomnieć

Mikołaj Złocki

Jednak przeżyłem

 

Indeks nazwisk i nazw osobowych

Indeks nazw geograficznych i miejscowych

 

Lista osób, które uczestniczyły w „marszu śmierci” i żyły do lat dziewięćdziesiątych

 

Lista osób ewakuowanych z więzienia w Kownie 23.06.1941 r.

 

Materiały i źródła