Witamy na stronie Oficyny Wydawniczej
Volumen

Opis

Troski o ciało nie wymyślono w naszych czasach. Niezliczone dawne zabiegi miały na celu uaktywnienie organów i chronienie ich przed wszelkiego rodzaju zagrożeniem zewnętrznym. zasady prewencyjne i lecznicze były i pozostały dwie: siła i oczyszczanie, ale wyobrażenie dotyczące ciała i sposobów jego ochrony zmieniały się na przestrzeni wieków, w miarę postępu wiedzy i medycyny.

Te przemiany śledzi w swojej erudycyjnej książce francuski historyk, Georges Vigarello, ukazując nam, że historia pojęcia zdrowia łączy się z historią modeli ludzkiego ciała, zupełnie odmiennych w zależności od epoki, oraz że z biegiem czasu pojęcie to relatywizowało się i indywidualizowało wskutek coraz większej autonomii jednostki.

Georges Vigarello, wykładowca na uniwersytecie Paris-V ds. badań w paryskiej École des hautes étiudes en sciences sociales (Wyższej Szkole Nauk Społecznych), jest autorem prac o wyobrażeniach dotyczących ciała, których tematyka znakomicie wpisuje się w nurt historii mentalności, m.in. Le Corps redressé, 1978; Le Propre et le Sale, 1985 [przekład polski Czystość i brud, Warszawa 1996].

 

 

Spis treści

 

Wstęp

 

Część pierwsza

Słuchać kosmosu

(XIII–XVI wiek)

1. Siła styczności

a. Choroba wzorcowa

Od choroby rozpoznawalnej do choroby tajemnej

Analogia z trupem

Ciało składa się z humorów

b. Klejnoty zdrowia

Kontakt ochronny

Sproszkowane perły i napoje na złocie

c. Przyprawy i aromaty

Przyprawy a oczyszczanie

Wydźwięk mityczny

Siła smaku

Nadzwyczajny napój

Przyprawy i zhierarchizowanie społeczeństwa

2. Porządek świata

a. Dieta i gwiazdy

Umiar i wybór pożywienia

Odniesienia kosmiczne

Zalety obżarstwa

Dwa bieguny obronne: nasycenie i oczyszczenie

b. Plagi i otwarte ciała

Trucizna w powietrzu

Ciała porowate

3. Przeciwko kosmosowi, dieta

a. Powietrze czy zarażenie?

Pierwsza zasada zakażenia

Wybór powietrza

b. Głód złagodzony?

Nie przybierać zbytnio na wadze

Pożywienie traci na znaczeniu

c. Umiar i miłość życia

Niepokój i przemijanie

Wstrzemięźliwość świecka

Obecność diety jako wzoru

Leczenie się samemu

d. Dieta ubogich?

Wizerunek biedaka

Odrażające pokarmy

e. Drogi wyzwolenia

Podważanie mocy klejnotów

Wyswobodzenie z kosmosu

f. Analogie „mechaniczne”

Alembik i destylacja

„Republika” ciała

 

Część druga

Usunąć humory

(XVII wiek)

 

4. Mechanika ciała i usuwanie humorów

a. Regulacja mechaniczna

Dieta czy wydalanie?

Siła a upuszczanie krwi

Maszyna i jej regulowanie

b. Przepływy bardziej różnorodne i mniej uchwytne

Różnorodność przepływów

Niewidzialne wydaliny

Od eliksirów do białej bielizny

c. Skala chorób

Epidemia i jej „nieruchomy” obraz

Różne składy powietrza

Wapory

d. Oczyszczanie się ubogich

Zdrowie w almanachach

Model myślenia

Ciężar życia

5. Rośliny oczyszczające i używki

a. „Słabsze” aromaty

Kompoty i syropy

Rozmaitość zapachów

b. Rośliny duchowe

Ziarno Lewantu

Tytoń – palenie i „zażywanie”

Skutek ważniejszy niż smak

c. Od lekarstwa do przyjemności

Konsumpcja zorganizowana

Środek pobudzający i towarzyskość

 

Część trzecia

Odporność i zahartowanie

(XVIII wiek)

 

6. Siła włókien

a. Potrzebna odwaga

Wizerunek choroby

Spór o zaszczepianie i prozelityzm

Czyn-symbol

b. Ciało zbudowane z włókien

Włókno i humory

Nerwowe postaci niepokoju

7. Hartowanie

a. Wzmacnianie się i postęp

Wydalanie i osłabianie się

Przyroda i zimno

Zwyrodnienie i postęp

Ćwiczenia i włókna

b. Proste pożywienie

Roślinożercy i mięsożercy

Rośliny mączne dla biednych

c. Pedagogika reaktywna

Stopniowe wzmacnianie ciała

Lata i życie

8. Zasoby powietrza

a. Odnawianie powietrza

„Wygody”

Oddech tłumów

b. Zapobiec chorobie płucnej

Niepokojąca budowa ciała

Powietrze chroniące przed suchotami

c. Triumf przestrzeni i powietrza

Zróżnicowanie miejsc

Medycyna profilaktyczna

Medycyna społeczna

Powietrze, które „przedłuża życie”

d. Zabezpieczenia i przewidywania

Obliczyć ryzyko

Ubezpieczenie i robotnik

 

Część czwarta

Siła własna, siła innych

(XIX wiek)

 

9. Przestrzeń prywatna i przestrzeń publiczna

a. „Państwo przemysłowe” i inicjatywa publiczna

Decyzje rządowe

Szczepionka ospowa i sieć

b. Siła witalna i praca

Siła mieszkańców miast

„Siła organizmu”

c. Pierwsze oznaki komfortu

Pierwsze przedmioty znamionujące „komfort”

Cywilizacja i „siła” z pożywienia

Zdrowie romantyczne

10. Wynalezienie energii

a. Widmo zwyrodnienia

Obciążenia dziedziczne

Plagi degenerujące i moralność zapobiegawcza

Ochrona własna, ochrona państwa

Od moralizowania do wychowywania

b. Chroniąca energia

Pożywienie, płuca, energia

Praca i mięso końskie

Metamorfozy oddechu

Zasada „totalna”

c. Energia, miasto, praca

Drenowanie miasta

Od pracy zregenerowanej do pracy „chronionej”

d. Archaizm eliksiru

Reklamowane napoje

Dwuznaczność napojów wzmacniających

11. Od higieny miejsc do higieny umysłowej

a. „Choroby, których można uniknąć”

Niewidzialne niebezpieczeństwo

Inwazja?

Drobnoustroje i obyczaje

b. Przestrzeń sanitarna

„Inżynieria sanitarna”

Mieszkanie i inicjatywy publiczne

c. „Cherlak” i „grubas”

Szczupłość i obnażanie ciała

„Szczyty zdrowia”

Pomoc i słabeusz

d. Konkurencja i solidarność, psychologia schyłku wieku

Ubezpieczenie od choroby

Zacieśnianie się sieci

Konkurencja i profilaktyka psychologiczna

 

Część piąta

Lepsze samopoczucie

(XX wiek)

 

12. Lepsze samopoczucie?

a. AIDS, zapobieganie, odpowiedzialność

Scenariusz wielkiej plagi

„Uczynić ludzi odpowiedzialnymi”

Wychowywać

Strefy cienia

b. Zdrowie „nieokreślone”

„Poddaj się samokontroli”

Od czynników ryzyka do indywidualizacji genetycznej

„Konsumowanie” zdrowia

Wymagania „lepszego samopoczucia”

Połączenie wzorów

c. Wyzwanie polityczne

Konflikt wolności

Odnawianie się zagrożeń i odpowiedzialność

Konflikt solidarności

Zakończenie