Witamy na stronie Oficyny Wydawniczej
Volumen

Opis

Umarli mają tylko takie istnienie, jakie wymyślą im żywi. Zależnie od epoki, kultury, wierzeń, ludzie przypisują zmarłym jakieś życie w zaświatach, przedstawiają miejsca ich pobytu i w ten sposób wyobrażają sobie swój los, którego pragną lub się lękają. Wyobrażenia o śmierci stanowią wszędzie istotną część wierzeń religijnych […] w historiach o duchach [historyk] napotyka na cały splot związków społecznych między żywymi a tym, który ich opuścił i teraz znów ich odwiedza […] świat wierzeń i wyobraźni zależy przede wszystkim od struktur i funkcjonowania społeczeństwa oraz kultury w danym czasie. […] Dopiero biorąc pod uwagę ową teraźniejszość zrozumiemy, w jaki sposób chrześcijańska kultura średniowiecza rozszerzyła zakres pojęcia «duch» i wynalazła dla umarłych inne okazje do ukazywania się.

(fragment książki)

 

Książka Jeana-Claude’a Schmitta opowiada o społecznym funkcjonowaniu pamięci o zmarłych w epoce średniowiecza. Obecność zmarłych w egzystencji żywych przybierała różne formy. Autor przywołuje najrozmaitsze kategorie duchów, tak świętych jak i potępieńców. Duchy, widma bądź zjawy pojawiały się, by pokutować, lecz także by ostrzegać i napominać. Schmitt bada tajemnicze przyczyny i okoliczności ich pojawiania się, relacje społeczne, w jakich pozostawały z żyjącymi, a nawet wygląd. Książka ta, analizująca związki między światem żywych i zmarłych w średniowieczu, stanowi jednocześnie wnikliwe studium zagadnienia historycznego, jakim jest pamięć społeczna.

 

Jean-Claude Schmitt – mediewista, pracownik naukowy L’École des hautes études en Sciences sociales w Paryżu, autor książek poświęconych średniowieczu, między innymi LA RAISON DES GESTES DANS L’OCCIDENT MÉDIÉVAL. (Mowa gestów w średniowiecznej kulturze Zachodu), która ukaże się nakładem Wydawnictwa Marabut i Oficyny Wydawniczej Volumen.

 

 

Spis treści

 

Podziękowania

Wprowadzenie

 

I. Odrzucenie duchów

Dziedzictwa i antywzory

Biblia i duchy

Augustyn i Ewodiusz

Augustyn i Paulin z Noli

Wyobraźnia pośrednicząca

Duch: ciało czy obraz?

Następcy świętego Augustyna

Między świętymi a demonami

Geneza średniowiecznych opowieści

Rozwój liturgii za zmarłych

 

II. Sny o zmarłych

Widzialne i niewidzialne

Ekstatyczne wizje zmarłych

Śnić o zmarłych

Chrześcijańska autobiografia i duchy

Sen pokutny

Ludzie świeccy: pierwsze teksty

Giovanni Morelli i jego koszmar

 

III. Inwazja duchów

Pochwała czasu teraźniejszego

Widzenia klasztorne

Oś Rzym-Cluny

Marmoutier: wspólnota mnichów

Cluny: zakonnicy i szlachta

 

IV Niezwykli zmarli

Mirabilia: świat dziwów

„Sekularyzacja” opowiadań

„Klerkowie dworscy”

Duch z Beaucaire

 

V. Dwór Herlekina

Świadectwo Orderyka Vitala

Starożytny rodowód Dzikiego Polowania?

Wybrani i potępieni

Kolorowe dusze

Procesja wybrańców, kawalkada potępieńców

Polityczne użytki dworu Herlekina

Herlekin czy Artur? Diabolizacja gromady zmarłych

 

VI. Wyobraźnia oswojona?

Nowe słowo

Wkład cystersów

Kaznodziejska maszyneria: zakony żebracze

Błędne dusze z Montaillou

Duchy z Yorkshire

Duch z Bretanii

 

VII. Zmarli i władza

Duch Wita z Corvo

Dziadek Arndta Buschmanna

Rozpoznawanie duchów

Władca i umarli

Kocia muzyka w Roman de Fauvel

 

VIII. Czas, przestrzeń, społeczeństwo

Czas jednostkowy i czas zbiorowy

Kalendarz zmarłych

Tydzień zmarłych

Dzień i noc

Skąd przychodzą duchy?

Wewnątrz i na zewnątrz

Cmentarz

Dzikie obrzeża

Opowiadanie o duchach: węzeł relacji społecznych

Pokrewieństwo: związek małżeński

Pokrewieństwo: filiacja

Pokrewieństwo duchowe

 

IX. Przedstawienia duchów

Odmiany wyglądu

Duchowe i cielesne

Mowa umarłych

Ubranie zmarłych

Obrazy duchów

Narodziny widziadeł

Duchy i makabra

Nagrobne rzeźby leżących postaci i duchy

 

Zakończenie

Skróty występujące w przypisach

Indeks nazwisk i nazw osobowych