Witamy na stronie Oficyny Wydawniczej
Volumen

Opis

W 1959 r. ukazała się książka Jana Gerharda Łuny w Bieszczadach. Dzięki żywemu stylowi, wartkiej akcji i… odpowiedniej polityce propagandowej władz szybko stała się bardzo popularna.

Choć powieść niewiele miała wspólnego z prawdą historyczną, powszechnie uznano ją za książkę-dokument, niemal źródło historyczne. (…) Stworzone przez J. Gerharda propagandowe mity (bo tak należy nazwać jego wersję wydarzeń) są do dzisiaj części zbiorowej świadomości historycznej Polaków. Tym zatem ważniejsze wydaje się pokazanie rzeczywistego przebiegu ówczesnych wypadków.

Mało kto wie, że początkowo tytuł powieści Gerharda miał by inny, a mianowicie: „Tak było w Bieszczadach”. Dlatego właśnie wydawca zdecydował się dać taki tytuł książce Grzegorza Motyki.

(z noty Od wydawcy)

 

Historia konfliktu polsko-ukraińskiego z lat 1943⁠–⁠1948 do dziś budzi żywe emocje. Każde o nim przypomnienie wywołuje długie i burzliwe dyskusje. Spór często dotyczy nie tylko oceny wydarzeń, lecz także podstawowych faktów. Nierzadko uczestnicy dyskusji, niezależnie od narodowości, próbują nie tyle dojść do prawdy historycznej, co raczej udowodnić słuszność głoszonych przez siebie poglądów, przeważnie polegających na podkreślaniu cierpień własnego narodu i jego obronie przed „niesprawiedliwymi” zarzutami.

Stan taki jest w dużej mierze efektem zapóźnienia badań historycznych w tej dziedzinie. Choć do interesujących nas wydarzeń odnosi się wiele publikacji, to maj one przeważnie przyczynkarski charakter. Żadna z nich nie stara się w sposób całościowy ukazać przebiegu zbrojnego konfliktu polsko-ukraińskiego. (…)

Niniejsza praca ma w zamyśle przyczyni się, choćby w skromny sposób do wypełnienia tej luki. Jej celem jest pokazanie ogólnego przebiegu walk polsko-ukraińskich w latach 1943⁠–⁠1948 na ziemiach dzisiejszej Polski. Autor (…) starał się w miarę możliwości jak najdokładniej odtworzyć podstawowe fakty, aby uzyskać pełny obraz konfliktu i dzięki temu móc porównać go z dotychczasowymi twierdzeniami historyków zarówno polskich, jak i ukraińskich.

(ze Wstępu Autora)

 

 

Spis treści

 

Od Wydawcy

Wstęp

 

Rozdział 1. Problem ukraiński w II Rzeczypospolitej

1. Społeczność ukraińska w II RP i stosunek do niej polskich stronnictw politycznych. Działalność OUN

2. Polityka władz polskich wobec Ukraińców w latach 1919⁠–⁠1939

3. Próba podsumowania

 

Rozdział 2. Geografia i stosunki ludnościowe

1. Warunki geograficzne

2. Podział administracyjny, liczba ludności, gospodarka

3. Świadomość narodowa na terenach walk do 1918 r.

4. Kwestia ukraińska na Rzeszowszczyźnie w latach 1918⁠–⁠1939

5. Kwestia ukraińska na Lubelszczyźnie w latach 1918⁠–⁠1939

6. Zamiast podsumowania

 

Rozdział 3. Sytuacja w okresie IX 1939–XII 1942

1. Kampania wrześniowa

2. Tereny dzisiejszej Polski pod okupacją sowiecką (1939⁠–⁠1941)

3. Niemiecki system okupacyjny w GG

4. Niemiecka polityka narodowościowa w GG (1939⁠–⁠1942)

5. Przerzuty graniczne

6. Polska konspiracja

7. Działalność środowisk ukraińskich (UCK i OUN)

8. Stosunki polsko-ukraińskie na terenach walk (1939⁠–⁠1942)

 

Rozdział 4. Walki polsko-ukraińskie na Kresach Wschodnich w latach 1943⁠–⁠1945

1. Sowiecka okupacja Kresów południowo-wschodnich

2. Ukraińska konspiracja antykomunistyczna (1939⁠–⁠1941)

3. Uderzenie Niemiec na ZSRS. Powstanie rządu Stećki

4. Dalsza działalność OUN-M

5. Polska konspiracja na Kresach południowo-wschodnich

6. Działalność OUN-B po aresztowaniu rządu Stećki

7. Ogólna sytuacja na Wołyniu (1942⁠–⁠1943)

8. „Antypolska akcja” OUN-UPA na Wołyniu w 1943 r.

9. Polacy w partyzantce sowieckiej na Wołyniu

10. Polacy w niemieckiej policji pomocniczej na Wołyniu

11. Sytuacja na Wołyniu w chwili wkroczenia Armii Czerwonej

12. Rozwój OUN-UPA w Galicji Wschodniej (1943⁠–⁠1944)

13. „Antypolska akcja” OUN-UPA w Galicji Wschodniej

14. Sytuacja Polaków na Kresach południowo-wschodnich po wkroczeniu Armii Czerwonej

15. Walka OUN-UPA z władzą sowiecką

 

Rozdział 5. Walki polsko-ukraińskie I 1943–VII 1944

1. Niemiecka polityka narodowościowa na terenach walk (1943⁠–⁠1944). Wysiedlenia na Zamojszczyźnie

2. Polska konspiracja

3. Działalność środowisk ukraińskich

4. Zarys ogólnego przebiegu walk polsko-ukraińskich na ziemiach dzisiejszej Polski

5. Walki polsko-ukraińskie w Beskidzie Niskim

6. Walki polsko-ukraińskie w Bieszczadach

7. Walki polsko-ukraińskie na Pogórzu Przemyskim

8. Walki polsko-ukraińskie w pow. Jarosław

9. Walki polsko-ukraińskie w pow. Lubaczów

10. Walki polsko-ukraińskie na Zamojszczyźnie

11. Walki polsko-ukraińskie w powiatach: Chełm, Włodawa, Biała Podlaska

 

Rozdział 6. Walki polsko-ukraińskie VII 1944–VIII 1945

1. Sytuacja na terenach walk po przejściu frontu

2. Działalność NKWD

3. Początek przesiedleń Ukraińców do USRS. Rozwój aparatu bezpieczeństwa „Polski Ludowej”

4. Partyzantka poakowska. Porozumienia AK-DSZ z OUN-UPA

5. Podziemie narodowe a Ukraińcy. Pacyfikacja Wierzchowin

6. Podziemie ukraińskie. Powstanie VI Okręgu Wojskowego UPA „San”

7. Ogólny przebieg walk polsko-ukraińskich na ziemiach dzisiejszej Polski (VII 1944–VIII 1945)

8. Walki polsko-ukraińskie w Bieszczadach

9. Walki polsko-ukraińskie na Pogórzu Przemyskim

10. Walki polsko-ukraińskie na północno-wschodniej Rzeszowszczyźnie

11. Walki polsko-ukraińskie na Lubelszczyźnie

 

Rozdział 7. „Ukraińskie powstanie” IX 1945–VI 1946

1. Stosunki pomiędzy AK-WiN i OUN-UPA

2. Antyukraińskie działania podziemia narodowego

3. Działania NKWD

4. Wojsko Polskie

5. Akcja przesiedleńcza

6. Działania WP przeciwko partyzantce ukraińskiej

7. Siły i taktyka OUN-UPA

8. Ogólny zarys działań OUN-UPA

9. Walki polsko-ukraińskie w Beskidzie Niskim

10. Walki polsko-ukraińskie w Bieszczadach

11. Walki polsko-ukraińskie na Pogórzu Przemyskim

12. Walki polsko-ukraińskie na pólnocno-wschodniej Rzeszowszczyźnie

13. Walki polsko-ukraińskie na Zamojszczyźnie

14. Walki polsko-ukraińskie na Podlasiu Lubelskim

15. Próba podsumowania

 

Rozdział 8. Walki polsko-ukraińskie VII 1946–IV 1947

1. Stosunki pomiędzy AK-WiN i OUN-UPA

2. Działalność NKWD

3. Taktyka i działania WP

4. Taktyka i działania OUN-UPA

5. Walki polsko-ukraińskie w Beskidzie Niskim

6. Walki polsko-ukraińskie w Bieszczadach. Zasadzka na gen. Świerczewskiego

7. Walki polsko-ukraińskie na Pogórzu Przemyskim

8. Walki polsko-ukraińskie na północno-wschodniej Rzeszowszczyźnie

9. Walki polsko-ukraińskie na Zamojszczyźnie

10. Walki polsko-ukraińskie na Podlasiu Lubelskim

11. Próba podsumowania

 

Rozdział 9. Operacja „Wisła”

1. Cel operacji „Wisła”. Siły WP

2. Współpraca WP z wojskami pogranicznymi ZSRS i CSR

3. Wysiedlenia Ukraińców

4. Akcja propagandowa władz

5. Operacja „Wisła” a miejscowi Polacy

6. Taktyka i działania wojska

7. Działania polskiego lotnictwa

8. Sytuacja OUN-UPA

9. Walki polsko-ukraińskie w Beskidzie Niskim

10. Walki polsko-ukraińskie w Bieszczadach

11. Walki polsko-ukraińskie na Pogórzu Przemyskim

12. Walki polsko-ukraińskie na północno-wschodniej Rzeszowszczyźnie

13. Walki polsko-ukraińskie na Zamojszczyźnie

14. Walki polsko-ukraińskie na Podlasiu Lubelskim

15. Próba podsumowania

 

Rozdział 10. Po akcji „Wisła”

1. Sytuacja ukraińskiego podziemia po akcji „Wisła”

2. Działania KBW po akcji „Wisła”. Śmierć krajowego prowidnyka „Stiaha”

3. Zwalczanie OUN-UPA na Ziemiach Odzyskanych

4. Działalność ukraińskiego podziemia w 1948 r.

5. Operacja S-I

 

Zakończenie

Bibliografia

Wykaz skrótów

Indeks nazwisk i nazw osobowych

Indeks nazw geograficznych