Witamy na stronie Oficyny Wydawniczej
Volumen

Opis

Czy na przebudzenie się Europy i początek jej rozkwitu trzeba czekać do XI i XII wieku? Czyżby Europa zyskała świadomość siebie, gdy wyruszyła na podbój Wschodu, gdy zrodziła się cywilizacja miejska, gdy powstały monarchie narodowe?

W VII wieku słowa „Europa” było jeszcze tylko określeniem geograficznym. Na początku XI wieku wygląda to już zupełnie inaczej: Europa stopniowo zyskała coś, co można by nazwać „duchową osobowością”. Dzieło to zawdzięczamy w znacznej mierze pewnemu arystokratycznemu rodowi oraz spokrewnionym i sprzymierzonym z nim rodzinom. Karolingowie, ich krewni oraz zwolennicy stopniowo zapanowali nad Galią, a potem nad znaczną częścią Zachodu.

 

 

Spis treści

 

Przedmowa

 

Wprowadzenie: Zachód w VII wieku

Zmierzch potęgi Bizancjum – Nawrócenie się Anglii – Pierwszy okres rozwoju gospodarki – Galia za Dagoberta – Ekspansja na wschód – Władza biskupów – Rozkwit monastycyzmu – Rozwój papiestwa

 

Część pierwsza

Wzrost potęgi rodu Karolingów (początek VII wieku – połowa VIII wieku)

 

l. Początki rodu Karolingów

Austrazja – Arystokratyczne rody – Arnulf i Pepin I – Rywalizacja między rodami – Polityka Dagoberta

 

2. Przeszkody na drodze do władzy

Ambicje Grimoalda

Polityka Grimoalda – Oparcie w klasztorach – Gertruda z Nivelles Stavelot-Malmedy

Zamach stanu Grimoalda i jego niepowodzenie

Childebert Przysposobiony – Reakcja Neustryjczyków

Pepinidzi czekają na swój czas

Panowanie Childeryka II – Zwycięstwo Pepina II pod Tertry

 

3. Księstwo Pepina II (687⁠–⁠714)

Polityka Pepina

Postęp w Germanii

Klasztory i pałace

 

4. „Panowanie” Karola Młota (714⁠–⁠741)

Trudne początki

Ragenfred majordomem – Karol zwycięzcą nad Neustryjczykami – Przymierze z Odonem

Sposoby działania Karola

Zwolennicy Karola – System wasalny – Sekularyzacja dóbr kościelnych

Karol a księstwa obrzeżne

Bonifacy w Germanii – Pirmin w Alemanii – Karol Młot a Bawaria

Karol w Akwitanii, Prowansji i Burgundii

Najazd muzułmanów, Poitiers – Karol w Prowansji – W Burgundii

Wezwanie z Rzymu

Położenie papiestwa – Listy Grzegorza III

Koniec panowania Karola Młota

Karol i Saint-Denis – Sukcesja

 

5. Pepin i Karloman majordomami (741⁠–⁠751)

Bunty i kapitulacja księstw

Przywrócenie dynastii merowińskiej

Reforma Kościoła frankijskiego

Kryzys Kościoła – Reforma – Pytania w zawieszeniu – Abdykacja Karlomana

 

Część druga

Pepin III i Karol Wielki

założyciele karolińskiej Europy (751⁠–⁠814)

 

6. Rządy Pepina Wielkiego

Narodziny dynastii karolińskiej

Siły Pepina – Przygotowanie zamachu stanu – Sakra

Powstanie państwa kościelnego

Wezwanie Stefana II – Pepin w Italii

Zdobycie Akwitanii

Przygotowanie – Podbój

Kontynuowanie reformy religijnej

Śmierć Bonifacego – Chrodegang – Romanizacja kultu – Reguła kanoników – Prestiż Pepina III – Pepin a Wschód – Organizacja dworu – Moneta królewska – Pepin i Saint-Denis

 

7. Uwarunkowania i cechy podbojów Karola Wielkiego

Panowanie dwóch braci

Uwarunkowania podbojów Karola Wielkiego

Wojsko Karola Wielkiego

Etapy Podbojów

772⁠–⁠778 – 778⁠–⁠793 – 793⁠–⁠800 – 800⁠–⁠814

 

8. Podboje Karola Wielkiego

Italia

Podbój – Karol w Rzymie – Sukcesy Karola – Druga wyprawa do Italii – Trzecia wyprawa

Karol a Germania

Przyłączenie Bawarii: Polityka Tassilona – Hołd wiernopoddańczy Tassilona – Nowa organizacja Bawarii

Zdobycie Saksonii: Sytuacja – Pierwsze wyprawy – Nowe wyprawy – Ostatnie wyprawy – Organizacja Saksonii

Europa Środkowa i Wschodnia

Kres zagrożenia ze strony Awarów

Karol a świat słowiański

Słowianie – Słowianie z północy – Czesi

Nie dokończona Europa

Celtowie – Anglosasi: Offa i Karol Wielki – Skandynawowie – Hiszpanie

 

9. Karol Wielki cesarzem

Przygotowanie koronacji

Karol „nowym Dawidem” – Stosunki z Bizancjum – Pontyfikat Leona III i „nowy Konstantyn”

Koronacja

Wydarzenie 800 roku – Interpretacja – Reakcja Bizancjum

 

10. Karol Wielki: cesarz czy głowa klanu?

Polityczne i administracyjne struktury cesarstwa

Przeszkody na drodze do jedności cesarstwa

Różnorodność poszczególnych regionów – Różnorodność językowa – Różnorodność systemów prawnych

Regionalizacja władzy

Regna – Marchie – Plan podziału z 806 roku

Karol Wielki, wódz Franków

Jego obyczaje – Posiadłości króla – Karol i arystokracja frankijska – Śmierć Karola Wielkiego

 

Część trzecia

Losy karolińskiej Europy (814⁠–⁠877)

 

11. Panowanie Ludwika Pobożnego: tworzenie zjednoczonego cesarstwa – próba i klęska (814⁠–⁠840)

Początki obiecującego panowania

Nowy cesarz – Pierwsze reformy – Ordinatio imperii

Organizacja rywalizujących ze sobą stronnictw

Ludwik żeni się z Judytą – Reakcja Lotara – Sprzymierzeńcy Lotara

Niepowodzenie pierwszego buntu

Kampania oszczerstw – Bunt z 830 roku – Reakcja – Nowe plany podziału

Wielki bunt z 833 roku i jego klęska

Nowa koalicja – „Pole Kłamstwa” – Zamieszanie w opinii publicznej

Koniec panowania Ludwika Pobożnego

Podsumowanie okresu rządów – Zagrożenia z zewnątrz

 

12. Podział w Verdun (843)

Okoliczności i przygotowanie

Lotar przeciw Karolowi – Sprzymierzenie Karola z Ludwikiem – Przysięgi strasburskie – Lotar poddaje się

Rokowania (wiosna 842 – sierpień 843)

Trudności – Małżeństwo Karola

Klauzule traktatu

Przyczyny rozgraniczenia terytoriów – Znaczenie podziału

 

13. Rozbite cesarstwo (843⁠–⁠869)

Obrona idei jedności

Konfraternia: Konferencje w Yutz (844) – Konferencje w Mersen – Nowe podziały

Kościół z pomocą jedności: Rola Hinkmara z Reims – Porozumienie między Ludwikiem a Karolem – Interwencja papieża – Mikołaj I – Rozwód Lotara II

Królowie w swoich królestwach

Ludwik II, pierwszy władca Italii: Król reformator – Italska arystokracja – Relacje z papieżami – Italia Południowa – Zagrożenie ze strony muzułmanów – Ludwik a Bizancjum

Królestwo Lotaryngii i królestwo Prowansji: Lotaryngia – Prowansja Królestwo Ludwika zwanego „Niemieckim”: Saksonia – Inne regiony Morawy – Plan podziału

Królestwo Karola Łysego: Karol a wielmoże – Emancypacja świeckich Skargi duchownych – Trudności rodzinne – Karol w Akwitanii – Burgundia – Normanowie – Bretończycy – Kariera Robertynów

 

14. Karol Łysy ostatnim wielkim cesarzem Karolingów

Ambicje Karola

Sukces króla – Koronacja w Metzu – Małżeństwo z Rychildą – Podział w Mersen

Karol Łysy cesarzem

Jan VIII i Karol – Koronacja na cesarza – Zgromadzenie w Ponthion

Koniec panowania Karola Łysego

Klęska w Lotaryngii – Wezwanie Jana VIII – Zgromadzenie w Quierzy – Śmierć Karola

 

Część czwarta

Rozpad imperium Karolingów i narodziny pierwszych narodów Europy

 

15. Kres marzeń o imperium (877⁠–⁠888)

Papież Jan VIII w poszukiwaniu cesarza

Początek nowych rządów – Jan VIII we Francji – Sukcesja po Ludwiku III – Bunt Bosona – Najazdy Normanów

Panowanie Karola Otyłego, czyli stracone złudzenia

Koronacja na cesarza – Karol we Francji – Abdykacja Karola

Wybór nowych królów

Odo królem Francji

 

16. Nowe królestwa i księstwa

Książęta italscy

Księstwa – Gwido królem i cesarzem – Zamieszki w Rzymie – Ludwik z Prowansji cesarzem – Berengar cesarzem

Księstwa środkowej Francji

Prowansja – Burgundia

Księstwa w królestwie Germanii

Szwabia – Frankonia – Bawaria – Saksonia – Lotaryngia – Morawy – Sukcesja po Arnulfie – Konrad I

Księstwa w królestwie Francji

Akwitania – Katalonia – Gaskonia – Rejon Tuluzy – Burgundia – Bretania – Flandria – Księstwo „między Sekwaną a Loarą” – Król Odo

 

17. Zjednoczenie terytorialne w pierwszej połowie X wieku

Przywrócenie królestwa w Italii: panowanie Hugona z Prowansji (924⁠–⁠947)

Odbudowa monarchii w Germanii: Henryk z Saksonii spadkobiercą Karolingów

Objęcie władzy przez Henryka I – Henryk i diukowie – Duńczycy i Słowianie – Zwycięstwo nad Madziarami – Interwencja w Burgundii – Podsumowanie panowania

Odnowa karolińska w zachodniej Francii

Początki panowania Karola III Prostaka (898⁠–⁠911): Nowy król

Dwie wielkie myśli przewodnie przyświecające temu panowaniu: Karol i Normanowie – Karol w Lotaryngii

Bunt arystokracji: Robert I królem – Uwięzienie Karola

Panowanie Rudolfa (923⁠–⁠936): Konflikt z Herbertem – Normanowie

 

18. Restauracja karolińska (936 rok – koniec X wieku)

Powrót Karolingów i początki panowania Ottona I

Ludwik IV Zamorski – Początki Ottona I: Sakra w Akwizgranie – Interwencja w Burgundii – Założenie opactwa w Magdeburgu

Królowie, ich stronnicy i poddani

W Germanii: Otto a diukowie – Otto a biskupi

We Francji: Król i jego wasale – Siły Karolingów – Hugo i Herbert przeciw Ludwikowi – Ludwik w Normandii – Synod w Ingelheim – Potęga Hugona Wielkiego – Królowie a Południe – Królowie w Burgundii

Restauracja cesarstwa

Otto zwycięża Słowian i Węgrów: Słowianie – Węgrzy

Zdobycie Italii: Koronacja na cesarza – Złożenie z urzędu lana XII – Otto a Bizancjum – Magdeburg metropolią – Otto a Polacy – Ewangelizacja Węgier

Lotaryngia ziemią spotkania królów Germanii z królami karolińskimi

Ludwik IV Otto I i Lotaryngia – Regencja Brunona – Ostatni Karolingowie ofiarami swej polityki lotaryńskiej: Lotar w Akwizgranie, Otto w Paryżu – Elekcja Hugona Kapeta – Opór Karola z Lotaryngii

 

Część piąta

Królowie i cywilizacja Europy w pierwszym tysiącleciu

 

19. Kościół karoliński

Zorganizowanie struktur kościelnych

Duchowieństwo świeckie: Biskupi – Podziały diecezji – Tworzenie kadr. – Monastycyzm

Kościół podporządkowany książętom

Król przełożonym biskupstw i opactw – Ludzie obdarzeni immunitetem – Zarządzanie patrimonium – Kościół w X wieku

Papiestwo

Papiestwo związane z Zachodem – Przebudzenie papiestwa – Prestiż w X wieku – Opieka Rzymu nad opactwami

Rozprzestrzenianie się chrześcijaństwa

W Germanii – W krajach skandynawskich – Ewangelizacja krajów słowiańskich – Narodziny Kościoła węgierskiego

 

20. Cechy charakterystyczne władzy królewskiej

Królewskie kapłaństwo

Konsekwencje sakry – „Misterium królewskie” – Przyrzeczenie przed sakrą

Król wymierza sprawiedliwość

Król jako dowódca wojenny

Zamki królewskie – Wojsko króla – Karoliński wojownik

 

21. Karolingowie a odnowa zachodniej gospodarki

Zasady

Małżeństwo – Praca – Sprawiedliwa cena – Lichwa

Przejawy postępu gospodarczego

Zarządzanie królewskimi włościami – Utworzenie lokalnych targów i ochrona kupców: Targi – Miasta i porta – Drogi

Polityka monetarna: Reforma Pepina – Karola Wielkiego – Ludwika Pobożnego – Karola Łysego – Powrót do wymiany miejscowej

Dziedzictwo Karolingów

Bicie monety

 

22. Pierwszy okres rozkwitu kultury europejskiej

Polityka oświatowa

Zainteresowanie Pepina i Karola kulturą – Odrodzenie szkół – Ludwik i szkoły – Wyniki – Łacina – Kultura inna niż łacińska

Dwór ośrodkiem kultury umysłowej

Dwór w Akwizgranie – Dwory w poszczególnych królestwach po 843 roku Karol Łysy wykształconym władcą

Królowie i księgi

Nowe pismo – Biblioteki królewskie – Po 843 roku – Biblioteki arystokratów

Królowie kolekcjonerami dzieł sztuki

Skarbce królewskie – Skarbce arystokratów

Królowie karolińscy budowniczymi pałaców i kościołów

Królewskie pałace – Zespoły architektury sakralnej wokół biskupstw – Klasztory królewskie – Królowie karolińscy a obrazy

Spadkobiercy królów karolińskich w X wieku

Kultura umysłowa: We Francji – Renesans ottoński – Otto II – Otto III Rękopisy

Mecenat biskupów i opatów – Italia i Anglia

 

Podsumowanie

Początki feudalnej Europy – Europa księstw – Łaciński świat chrześcijański – Europa uczonych i artystów – Pamiątki po Karolingach

 

Spis tablic genealogicznych

 

Chronologiczny przegląd wydarzeń

 

Spis map

 

Indeks osób

 

Indeks nazw geograficznych